Pajęczy świat
 |
Marek Michał Żabka
Warszawa 2013 Muzeum i Instytut Zoologii PAN ISBN 83-88147-16-1 Oprawa miękka, 170 x 232 mm, stron 260, w tym 48 kolorowych plansz Cena: 49 zł + koszty przesyłki Zamówienia: |
|
|
|
||
   |
||
|
O autorze
|
||
 Prof. dr hab. Marek Michał Żabka pracuje w Katedrze Zoologii Uniwersytetu Przyrodniczo-Huma nistycznego w Siedlcach i w Katedrze Turystyki i Rekreacji AWF w Białej Podlaskiej,gdzie wykłada m.in. zoologię bezkręgowców,arachnologię, biogeografię, bioróżnorodność,ewolucjonizm, ekologię i agroturystykę. Jest specjalistą z zakresu systematyki i biogeografii pająków, autorem licznych publikacji w czasopismach o zasięgu międzynarodowym, a także popularnych artykułów na tematy przyrodnicze i podróżnicze. Był stypendystą rozmaitych zagranicznych instytucji naukowych, przez blisko trzy lata prowadził badania w Australii, Nowej Zelandii i Nowej Gwinei
|
||
|
Jak zbudowane są pająki? Jak niebezpieczne jest dla człowieka działanie jadu? W jaki sposób pająki polują i jakie mają strategie łowieckie? Czym żywią się pająki „wampiry”? Jak wygląda biologia rozrodu i zaloty przed kopulacyjne u pająków? Czym są „podarki ślubne” samca przystępującego do kopulacji? Charakterystyka „kanibalizmu seksualnego” pająków? Znaczenie „babiego lata” w rozprzestrzenianiu się pająków. Dlaczego pająki udają kwiaty?Odpowiedź na te i inne pytania można znaleźć w tym kompendium. Autor wywiązał się znakomicie pisząc nowoczesny podręcznik specjalistyczny dla wszystkich przyrodników, którzy interesują się zwierzętami. Na uwagę zasługuje lekki i przystępny styl autora. Erudycja prof. Marka Żabki pozwoliła na zachowanie właściwych proporcji między zbytnią powierzchownością, a nadmiernym przeładowaniem szczegółami.Tak pomyślana monografia poprzez niezwykle interesujące przedstawienie przez autora biologii i ekologii pająków pozwala Czytelnikowi bliżej poznać, te powszechnie uważane za ”niesympatyczne” stawonogi. Mam nadzieję, że treść książki skłoni Czytelnika do własnych przemyśleń na tematy tam poruszane oraz do zainteresowania się głębiej problemami przyrody. Jeśli to nastąpi, da satysfakcję autorowi, gdyż zostałby osiągnięty cel, jakim było napisanie tej wartościowej pozycji. Prof. dr hab. dr h.c. Czesław Błaszak
Czy wiesz, że mając najczęściej aż osiem oczu, pająki mogą być prawie ślepe, że wiele z nich ma przepiękne wzory barwne i najbardziej wymyślne kształty, że potrafią wydawać dźwięki i używać telegrafu? A może zainteresują Cię ich niezwykłe zdolności łowieckie, np. to, że chwytają owady na lasso, że polują na inne pająki? Czy masz świadomość, że niektóre pajęczyce są czułymi matkami, a inne nawet zakładają żłobki i wspólnie opiekują się potomstwem? Chcesz poznać niezwykłe właściwości nici pajęczej i dowiedzieć się jak pająk konstruuje swoją pułapkę łowną bez ryzyka wplątania się we własne sidła? W końcu, jeśli interesują Cię skutki działania pajęcze go jadu na człowieka – sięgnij po tę książkę. „Pajęczy świat” to pozycja nietuzinkowa. Oparta o najnowsze wyniki badań naukowych, łączy w sobie zalety rzetelnego kompendium wiedzy o pająkach i książki sensacyjnej, w której znajdujemy mnóstwo fascynujących informacji o budowie i zwyczajach tych mało znanych zwierząt; a wszystko ilustrowane jest przepięknymi fotografiami i przejrzystymi rysunkami. Bardzo zachęcam do zapoznania się z tą publikacją, pierwszą od lat w naszym języku, napisaną przez wybitnego znawcę i badacza. Gwarantuję, że lektura odmieni nasze spojrzenie na te ośmionogie „bestie”i spowoduje, że może nawet je polubimy... Prof. dr hab. Wanda Wesołowska
|
||
Behaviour, Ecology and Immunology of Social Insects Bartosz Walter
Bartosz Walter, PhD
Assistant Professor at Museum and Institute of Zoology, Polish Academy of Scieneces
My recently established research group at the Polish Academy of Sciences, Warsaw, is focused on answering major questions of behavioural and population ecology of social insects. We are a young and dynamic team dedicated to make a substantial impact both in international science and nature conservation. We currently work on ants (Platythyrea, Pachycondyla, Odonthomachus, Pseudomyrmex, Temnothorax, Leptothorax, Myrmica,
Formica), paper wasps (Polistes), and bees (Apis, Bombus). Should you have any questions
regarding our research or collaboration opportunities, please, do not hesitate contact me at:
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
Current projects
Population-level mechanisms of biodiversity loss in human-disturbed tropical habitats
High rate of human-induced disturbance of tropical ecosystems results in enormous loss of biodiversity. Yet, the mechanisms at the population level, causing species extinction in disturbed habitats, are still not fully understood. Main goal of the project is to unveil the
mechanisms that attenuate populations inhabiting human-disturbed habitats. I will compare nest site parameters, colony size and structure, and brood production of the Neotropical ant Platythyrea punctata in undisturbed and disturbed secondary rain forests in Puerto Rico. I aim to demonstrate the population-level mechanisms (e.g. decreased rate of brood production or smaller population size) that directly promote species extinction in disturbed habitats and indirectly lead to lower biodiversity there. I hope that my results will help nature conservationists in their efforts to protect the biodiversity, especially in tropical rain forest ecosystems.
Conflicts and conflict resolution in multiple-queen societies of social insects
Though colonies of social insects are commonly thought to be peaceful societies without much disagreement about reproduction they are often full of internal conflicts concerning rights to reproduce. One of such conflicts is conflict between queens (female reproductives) in multiple-queen societies of ants (functional monogyny). In such colonies only one of the queens can reproduce, while others have to refrain from reproduction. I investigate the factors (age, experience, potential fertility) that may increase chances of a queen to monopolize the reproduction in functionally monogynous colonies of ants.
Recent projects
Social immunology in ants
Societies of social insects (termites, wasps, bees, ants) provide perfect conditions for the spread of infections as they constitute more or less extended families with group members
living in direct contact. Therefore the societies are expected to employ mechanisms that reduce the probability of transmitting pathogens to group members. Death in nature rarely results from old age, but commonly results from diseases. Leaving one’s group to die in seclusion might be an efficient way of minimizing the risk of infecting kin.
In the studies with prof. Jürgen Heinze from Regensburg University we showed that fungus infected workers of the ant Temnothorax unifasciatus leave spontaneously their nests before dying and die in social isolation far from the nest and nest mates. Similarly also uninfected workers whose life expectancy was experimentally reduced by exposure to 95% CO2, and uninfected workers dying in observation colonies exhibited the same suite of behavior of isolating themselves
from their nestmates days or hours before death. Therefore actively leaving the nest and breaking
off all social interactions occurred regardless of whether individuals were infected or not, demonstrating that the self-isolation in not due to parasite-induced manipulation of the moribund ants behavior. Social isolation might be a commonly overlooked altruistic trait serving the inclusive fitness interest of dying individuals in social animals.
See also:
Heinze, Jürgen, and Bartosz Walter. "Moribund ants leave their nests to die in social isolation." Current Biology 20.3 (2010):
249-252.
Conflict resolution and colony size in social insects
Cohesion of social groups requires the suppression of individual selfishness. Indeed, worker egg laying in insect societies is usually suppressed or punished through aggression and
egg removal. The effectiveness of such “policing” is expected to increase with decreasing relatedness, as inclusive fitness of group members is more strongly affected by selfish worker reproduction when group members are less closely related to each other. As inclusive fitness is also influenced by the costs and benefits of helping, the effectiveness of policing should decrease with increasing colony size, because the costs for the whole colony from selfish worker reproduction are proportionally reduced in large groups.
In the project performed in collaboration with Elizabeth Brunner and prof. Jürgen Heinze form Regensburg University we tested whether policing effectiveness depends on both colony size and within-group relatedness. We showed that policing effectiveness in colonies of the ant Temnothorax unifasciatus is low in large groups and high in small groups when relatedness is high. When we experimentally decreased the relatedness in groups, the policing effectiveness reached the same high level as in small, highly related groups, irrespective of group size. Therefore, our results indicate that policing effectiveness is simultaneously shaped by relatedness and group size, that is, an ecological factor. This may have major implications for testing policing across species of animals.
See also:
Walter, Bartosz, Elisabeth Brunner, and Jürgen Heinze. "Policing effectiveness depends on relatedness and group size." The American Naturalist 177.3 (2011): 368-376.
Kurs - Real-Time PCR i jego potencjał w identyfikacji nicieni
Szanowni Państwo!
Jak co roku zapraszamy Państwa do wzięcia udziału w kursie organizowanym przez Nematologiczne Centrum-Diagnostyczno Szkoleniowe MiIZ. Zgodnie z wcześniejszą zapowiedzią tematyka naszego następnego kursu, który odbędzie się w dniach 16-18.04.2018, dotyczy metody Real-Time PCR i jej zastosowania w nematologii. Szczegółowy program zajęć znajdą Państwo w załączniku.
Cena to 1000 zł brutto. Uczestnicy naszych poprzednich kursów mogą liczyć na 30% zniżki. W cenę wchodzą dwa obiady i serwis kawowy. Cena nie zawiera noclegów.
Zgłoszenia prosimy nadsyłać do dnia 30.03.2018r pod adres: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.. Liczba uczestników jest ograniczona do ok. 10 osób. Decyduje kolejność zgłoszeń. W momencie kiedy lista zostanie zamknięta do uczestników zostaną wysłane potrzebne do wypełnienia dokumenty.
_______________________________
Katarzyna Rybarczyk-Mydłowska
Muzeum i Instytut Zoologii PAN
Nematologiczne Centrum Diagnostyczno-Szkoleniowe
ul.Wilcza 64, Warszawa 00-679
tel. 22 629 32 21 w. 145
PDF do pobrania - TUTAJ
scienceplast_da-392-15-13_pakiet_2_5_7_8_10.Digitalizacja zbioru entomologicznego Szymona Tenenbauma (realizacja: 2014-2015)
Projekt dofinansowany przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach Działalności Upowszechniającej Naukę, umowa Nr 673/P-DUN/ZO/2014
Zbiory Szymona Tenenbauma są jednymi z najmniej znanych, a przy tym bardzo cennych kolekcji powstałych na przełomie XIX/XX wieku. Wiedza o kolekcji jest niewielka, gdyż wspomina się o niej jedynie w kontekście samej sylwetki autora (Prüffer i Wolski 1964, Żabińska 1968, Feliksiak 1987, Bunalski i inni 2001). Większość dostępnych publikacji dotyczy przede wszystkim jego krajowych badań terenowych prowadzonych na terenie ówczesnej Polski m.in. Mazowsze, Tatry, Pieniny, Wileńszczyzna, Podole, Roztocze (Tenenbaum 1913, 1918). Badacz ten opublikował trzy artykuły w oparciu o materiały pozyskane w czasie wypraw zagranicznych: na Balearach w 1913 roku (Tenenbaum 1915, 1915a, 1915b, 1925), w Brazylii (Tenenbaum 1927) oraz Meksyku (Tenenbaum 1928).
Prüffer i Wolski (1964) piszą, że Tenenbaum swoją przygodę z chrząszczami zaczął w wieku 13 lat, czyli od 1905 roku, a zakończył w momencie znalezienia się za bramą getta warszawskiego 1940 roku. Dane zebrane z etykiet dotyczące miejsca i czasu zbioru potwierdzają te doniesienia. Opracowane informacje wskazują, że najbardziej intensywne badania Tenenbaum prowadził na terenie Polski właśnie w okresie 20-lecia międzywojennego. Okazy sprzed 1905 roku mogą pochodzić od jego ojca, który również przywoził chrząszcze egzotyczne ze swoich wypraw po Europie (Prüffer i Wolski 1964), jednak nie jest możliwe całkowite potwierdzenie tej informacji, ze względu na brak podpisu jego ojca na etykietach, a także brak jego oryginalnego pisma, w celu porównania pisma z etykiet.
Doniesienia o tym, że zbiory ocalały i praktycznie bez uszczerbku przetrwały II wojnę światową (Daszkiewicz i Bauer 2010) muszą zostać potwierdzone. Zbyt dużo drastycznych wydarzeń, którym podlegały w tym czasie zbiory wskazuje, że jednak ich część mogła ulec zniszczeniu. Informacje z wpisu do Księgi Nabytków z 1947 roku wskazują, że MIZ PAN przejął darowiznę, która składała się z 266 pudeł, czyli typowych gablot. Ocalała kolekcja zgromadzona w charakterystycznych gablotach, które były przechowywane, dzięki pomocy Antoniny i Jana Żabińskich w Warszawskim Ogrodzie Zoologicznym. Nie znana jest dokładna data przeniesienia kolekcji do ZOO, gdzie częstym gościem badającym chrząszcze z kolekcji Tenenbauma był Ziegler – entomolog-amator pełniący funkcję kierownika Arbeitsamtu, znajomy rodziny Tenenbaumów (Żabińska 1968). Przed Powstaniem Warszawskim w 1944 roku kolekcja została przeniesiona do budynku Muzeum Zoologicznego znajdującego się przy ulicy Wilczej 64. Przechowywana była w preparatorni, która znajdowała się w piwnicy, co uchroniło ją przed zniszczeniem zarówno w czasie samego Powstania, jak i po nim, kiedy specjalne oddziały wojsk niemieckich systematycznie i planowo wyburzały Warszawę.
W literaturze nie ma żadnej wzmianki na temat współpracy Tenenbauma ze współczesnymi mu entomologami. Analiza danych z etykiet tylko zbioru kózkowatych wykazała jego intensywna współpracę z 73 osobami, od których pozyskiwał materiały lub które oznaczały chrząszcze z jego kolekcji (m. in. B. Bodemeyer, B. Dybowski, W. Eichler, W. Godlewski, L. Hildt, J. J. Karpiński, F. Plavilshikov, E. Reitter).
Po II wojnie światowej, zgodnie z wolą Tenenbauma, jego żona Eleonora Krajewska-Tenenbaum przekazała zbiory na własność Muzeum Zoologii Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Dziś są one przechowywane w centralnym repozytorium zbiorów przyrodniczych Muzeum i Instytutu Zoologii PAN w Łomnej. Większość okazów znajduje się nadal w autentycznych gablotkach, część kolekcji została dołączona do tzw. zbiorów skomasowanych.
Muzealne zbiory przyrodnicze, oprócz wartości naukowej, stanowią ważny element dziedzictwa kulturowego i historycznego. Bardzo często poszczególne kolekcje zwierząt stanowiąc niewielką cząstkę dużych zbiorów czekają na swoje odkrycie. Jedną z takich perełek jest kolekcja chrząszczy Szymona Tenenbauma, polskiego entomologa żydowskiego pochodzenia. Kolekcja ta powinna być postrzegana i opracowywana z uwzględnieniem trzech głównych aspektów: naukowym, dydaktyczno-estetycznym oraz historycznym. Powyższy projekt ma na celu udostępnienie wszystkich informacji zawartych w zbiorze, stąd może stanowić podstawę do podjęcia dalszych badań, które powinny mieć charakter interdyscyplinarny.
Opracowanie chrząszczy z rodziny kózkowatych (Cerambycidae) zdeponowanych w kolekcji Tenenbauma pozwoliło na wypracowanie odpowiednich procedur informatycznych i muzealnych. W wyniku powyższych prac powstała baza danych licząca 3922 rekordy zawierające łącznie 86284 danych; w kolekcji znajduje się 4721 okazów kózek (zbieranych na przestrzeni 81 lat, 1858-1939) reprezentujących 692 gatunki (przykładowo w Polsce występuje 194 gatunki z tej rodziny).
Wstępne wyniki pozwoliły na wyciągnięcie następujących wniosków:
- kolekcja jest jednym z najstarszych zbiorów pozyskanych z terenów Polski, co stanowi o jej niezwykłej wartości (niektóre okazy mają ponad 150 lat, zbierane były w 1858 roku);
- stanowi źródło informacji umożliwiających przeprowadzenie badań porównawczych zmian bioróżnorodności wybranych terenów (okazy posiadają etykiety z informacjami dotyczącymi miejsca i daty pozyskania materiałów oraz osób zbierających i specjalistów oznaczających materiał);
- przechowywanie okazów „na sucho” umożliwia wykorzystanie do powyższych analiz również danych molekularnych;
- zaledwie kilka procent materiałów zgromadzonych w kolekcji zostało opublikowanych, stąd należy uznać ją za bardzo cenne źródło oryginalnych, nadal niepublikowanych danych dotyczących bioróżnorodności przede wszystkim Europy (80% okazów), ale również Kaukazu, Bliskiego Wschodu, Brazylii, Meksyku, Afryki i USA;
- dane zachowane w kolekcji umożliwią odtworzenie (w części) opracowania chrząszczy okolic Warszawy (maszynopis zaginął w 1939 roku, autor uzyskał od Prezydenta m. Warszawy dofinansowanie na druk), a także innych terenów – Tenenbaum zbierał chrząszcze głównie z terenów obecnej Polski (Pieniny, Tatry, Roztocze), a także z Podola i Wileńszczyzny;
- oszacowano, że cały zbiór może liczyć około 150 000 okazów.
Współpraca:
- Miejski Ogród Zoologiczny w Warszawie: Willa Żabińskich (Warszawski Szlak Pianisty)
- Muzeum Historii Żydów Polskich „Polin”: projekt "Polscy Sprawiedliwi – Przywracanie Pamięci"
- „Grupa Borysa Malkina”: Mistrz i Uczeń – Szymon Tenenbaum i Borys Malkin, Czytelnia Naukowa nr 21 Dzielnicy Mokotów im. Z. Łazarskiego w Warszawie, Multimedialna Biblioteka dla Dzieci i Młodzieży nr 31 w Warszawie.
- Media, TVP1: http://teleexpress.tvp.pl/13800191/owady-tenenbauma
