Pracownia Systematyki, Zoogeografii i Ekologii Bezkręgowców

Pracownia Systematyki, Zoogeografii i Ekologii Bezkręgowców 

Pracownicy techniczni
dr Magdalena Kowalewska-Groszkowska
Doktoranci
mgr Tomasz Czerwiński
mgr Barsa Das
Współpracownicy
dr Emmanuel Arriaga-Varela
dr Alexandra Tokareva

Tematyka badań:
W działalności Pracowni dominują tematy o charakterze: (1) taksonomicznym oraz ewolucyjno-filogenetycznym – badania zarówno faun współczesnych jak i kopalnych. Powstające opracowania systematyczne, monografie, rewizje, wykazy i katalogi są niezbędne dla dalszych badań systematycznych, filogenetycznych, ewolucyjnych i zoogeograficznych; mogą być też wykorzystywane w biologicznych naukach stosowanych: w rolnictwie, sadownictwie, kwarantannie, medycynie, ochronie gatunkowej i siedliskowej, w badaniach bioróżnorodności i określaniu przyrodniczych obszarów szczególnie cennych; (2) ekologicznym - badania nad populacjami i zgrupowaniami zwierząt bezkręgowych oceniające trwałość i różnorodność gatunków w zespołach podlegających działaniu takich czynników jak zaburzenia antropogeniczne, inwazje, zmiany klimatyczne. Wyniki mogą mieć znaczenie, m.in. dla ochrony gatunków zagrożonych. Słowa kluczowe:
bezkręgowce, biologia ewolucyjna, biologia molekularna, bioróżnorodność, ekologia, systematyka, taksonomia, filogenetyka, zoogeografia

Realizowane tematy statutowe:
1. Zróżnicowanie genetyczne i morfologiczne oraz ewolucja i filogeneza zwierząt
5. Różnorodność, trwałość populacji i ochrona zwierząt

Granty realizowane w latach 2020-2024

Projekty Narodowego Centrum Nauki
1. Analiza składu chemicznego otoczek larwalnych Aphrophora alni i ich właściwości przeciwbakteryjnych, przeciwgrzybiczych oraz przeciwnowotworowych. Opus nr 2018/29/B/NZ7/00380. Wykonawcy: A. Szterk (kierownik z NIL - lider konsorcjum), K. Szawaryn (kierownik z MiIZ). Okres realizacji: 2019–2022.
2. Badania nad ewolucją różnorodności chrząszczy z rodziny wygłodkowatych (Coleoptera, Coccinelloidea, Endomychidae) poprzez integrację danych molekularnych, morfologicznych oraz kopalnych. Sonatina nr 2020/36/C/NZ8/00584. Wykonawcy: E. Arriaga Varela (kierownik), K. Szawaryn, W. Tomaszewska. Okres realizacji: 2020–2024.
3. Dane genomowe, morfologiczne i paleontologiczne w rekonstrukcji struktury taksonomicznej i historii ewolucji niezwykle zróżnicowanego rodzaju Staphylinidae Lathrobium Gravenhorst, 1802. Preludium nr 2022/45/N/NZ8/04096. Wykonawcy: A. Tokareva (kierownik), W. Tomaszewska (opiekun naukowy). Okres realizacji: 2023–2026.
4. Filogeneza i ewolucja różnorodności chrząszczy z rodziny biedronkowatych (Coleoptera, Coccinellidae). Opus nr 2018/29/B/NZ8/02745. Wykonawcy: W. Tomaszewska (kierownik), K. Szawaryn. Okres realizacji: 2019–2024.
5. Gatunki pierścieniowe i mieszane geograficzne tryby specjacji: co napędza ewolucję nielotnych stawonogów w strefie suchej Azji Środkowej na przykładzie grupy modelowej niezwykle zróżnicowanego plemienia Dorcadionini (Coleoptera: Cerambycidae). Sonata nr 2022/47/D/NZ8/01956. Wykonawcy: L. Karpiński (kierownik), B. Das (doktorantka). Okres realizacji: 2023–2027.
6. Wpływ paleoceńsko-eoceńskiego maksimum termicznego na dynamikę dywersyfikacji u chrząszczy kusakowatych Paederinae. Opus nr 2019/35/B/NZ8/03431. Wykonawcy: D. Żyła (kierownik), K. Koszela (postdoc), Y.C. Guzman Sarmiento (postdoc), A. Tokareva (doktorantka). Okres realizacji: 2020–2023.
7. Zapis kopalny Coccinellidae oraz jego znaczenie w rekonstrukcji ewolucji biedronkowatych. Sonata nr 2021/43/D/NZ8/02781. Wykonawcy: K. Szawaryn (kierownik), W. Tomaszewska. Okres realizacji: 2022–2025.

Projekty Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego/ Ministerstwa Edukacji i Nauki
1. Mobilne warsztaty przyrodniczo-muzealne. SONP/SP/547331/2022 projekt w ramach programu ‘Społeczna Odpowiedzialność Nauki’ finansowany przez MEN, M. Kowalewska-Groszkowska (koordynator). Okres realizacji: 02.11.2022–02.09.2024.
2. Specjalistyczny kurs utrwalania, obrazowania i analizowania materiałów biologicznych. POPUL/SP/0330/2023/01 projekt w ramach programu ‘Społeczna Odpowiedzialność Nauki’, współfinansowany przez MEN. M. Kowalewska-Groszkowska (organizator), D. Mierzwa-Szymkowiak (organizator), M. Główka (wykonawca), M. Kamiński (gość) T. Mazgajski (gość). Okres realizacji: 01.09.2023–31.08.2025.

Inne projekty badawcze
1. Developing a Synthetic Understanding of Programmed DNA Elimination in Eukaryotes and the
Evolution of Genome Size in Copepods. Projekt finsowany przez program OPUS-Core Research Synthesis, National Science Foundation. Wykonawcy: G. A. Wyngaard (kierownik), M. Hołyńska (senior personel/wykonawca). Okres realizacji: 2020–2025.
2. Życie przy autostradzie – skutki narażenia roślinożernych bezkręgowców na pył z opon. Projekt finansowany w ramach programu Inicjatywa Doskonałości Badawczej UŚ – konkursu „Zielony Horyzont” Wykonawcy: A. Babczyńska (Lider projektu), M. Kowalewska-Groszkowska (wykonawca). Okres realizacji: 2021–2022.

Wykaz publikacji 2020-2024
Prace opublikowane w czasopismach z bazy Science Citation Index Expanded (w tym publikacje byłych pracowników, doktorantów oraz współpracowników Pracowni)

2020
1. Thorn S., Chao A., Georgiev K.B., Müller J., Bässler C., Campbell J. L., Castro J., Chen Y-H., Choi Ch-Y., Cobb T. P., Donato D.C., Durska E., […], Żmihorski M., Leverkus A.B. 2020. Estimating retention benchmarks for salvage logging to protect biodiversity. Nature Communications 11:4762.
2. Karpiński L., Szczepański W.T., Kruszelnicki L. 2020. Revision of the Ropalopus ungaricus/insubricus group (Coleoptera: Cerambycidae: Callidiini) from the western Palaearctic region. Zoological Journal of the Linnean Society 189(4): 1176–1216.
3. Li W., Łączyński P., Escalona H.E., Eberle J., Huo L., Chen X., Huang W., Chen B., Ahrens D., Ślipiński A., Tomaszewska W., Wang X. 2020. Combined molecular and morphological data provide insight into the evolution and classification of Chilocorini ladybirds (Coleoptera: Coccinellidae). Systematic Entomology 45, 447–463.
4. Sterzyńska M., Shrubovych J., Tajovsky K., Cuhta P., Stary J., Kana J., Smykla J. 2020. Responses of soil microarthropod taxon (Hexapoda: Protura) to natural disturbances and management practices in forest-dominated subalpine lake catchment areas. Scientific Reports 10:5572.
5. Nicia P., Bejger R., Sterzyńska M., Zadrożny P., Parzych P., Bieda A., Kwartnik-Pruc A. 2020. Recovery in soil cover and vegetation structure after ancient landslide in mountain fens under Caltho-Alnetum community and response of soil microarthropods (Hexapoda: Collembola) to natural restoration process. Journal of Soils and Sediments 20: 714–722.
6. Romanowski J., Ceryngier P., Větrovec J., Piotrowska M., Szawaryn K. 2020. Endemics versus newcomers: the ladybird beetle (Col.: Coccinellidae) fauna of Gran Canaria. Insects 11: 641.
7. Romanowski J., Ceryngier P., Zmuda C., Větrovec J., Szawaryn K. 2020. The Coccinellidae (Coleoptera) from El Hierro, Canary Islands. Bonn zoological Bulletin 69: 249–261.
8. Szawaryn K., Tomaszewska W. New and known, extinct species of Rhyzobius Stephens shed light into phylogeny and biogeography of the genus and the tribe Coccidulini (Coleoptera: Coccinellidae). Journal of Systematic Palaeontology 18 (17): 1445–1461.
9. Szawaryn K., Tomaszewska W. 2020. The first fossil Sticholotidini ladybird beetle (Coleoptera: Coccinellidae) reveals a transition zone through Northern Europe during the Eocene. Papers in Palaeontology 6(4): 651–659.
10. Szawaryn K., Větrovec J., Tomaszewska W. 2020. A new tribe of the ladybird beetles subfamily Microweiseinae (Col.: Coccinellidae) discovered on an island of the North Atlantic. Insects, 11, 367.
11. Szklarzewicz T., Świerczewski D., Stroiński A., Michalik, A. 2020. Conservatism and stability of the symbiotic system of the invasive alien treehopper Stictocephala bisonia (Hemiptera, Cicadomorpha, Membracidae). Ecological Entomology 45, 876–885.
12. Byk A., Matusiak A., Taszakowski A., Szczepański W. T., Walczak M., Bunalski M., Karpiński L. 2020. New and interesting findings of scarab beetles (Coleoptera, Scarabaeoidea) from Tajikistan. ZooKeys 1003: 57–82.
13. Czerwiński T., Szawaryn K., Tomaszewska W. 2020. Three new species of the genus Rhyzobius Stephens, 1829 from New Guinea (Coleoptera: Coccinellidae: Coccidulini). European Journal of Taxonomy 692: 1–17.
14. Gimmel M.L., Szawaryn K. 2020. A new genus-level and two new species-level synonyms in the extinct genus Neolitochropus Lyubarsky & Perkovsky (Coleoptera: Cyclaxyridae). Zootaxa 4894: 598–599.
15. Karpiński L. 2020. A new species of the genus Anoplistes Audinet-Serville, 1834 (Coleoptera, Cerambycidae, Cerambycinae, Trachyderini) from Mongolia. Zootaxa 4816(2): 191–201.
16. Stroiński A. 2020. Hagneia kallea gen. and sp. nov. (Hemiptera: Fulgoromorpha: Ricaniidae) from North Vietnam. Zootaxa 4861(2): 241–256.
17. Szawaryn K., Tomaszewska W. Replacement name for Cleta Mulsant, 1850 (Coleoptera: Coccinellidae: Epilachnini). Zootaxa 4869(1): 149–150.
18. Szawaryn K., Větrovec J. 2020. A new species of Horniolus Weise with remarks on the systematic position of the genus (Coleoptera: Coccinellidae). Zootaxa 4861: 573–580.
19. Wawer W., Wytwer J. 2020. Abundance changes in orb-weaver spider communities at the edge of the Argiope bruennichi expansion range. Zootaxa 4899 (1): 363−373.
20. Disney R.H.L., Durska E. 2020. New species and new records of Megaselia Rondani (Insecta: Diptera: Phoridae) from Wigry National Park (Poland). Annales Zoologici 70(1): 97-108.
21. Romanowski J., Ceryngier P., Szawaryn K. 2020. New data on the Coccinellidae (Coleoptera) from Lanzarote, Canary Islands. Coleopterists Bulletin 74: 188–194.
22. Stroiński, A., Pham, T.-H. 2020. Jeromicanus gen. nov. of Ricaniidae (Hemiptera: Fulgoromorpha) from South East Asia. Annales Zoologici 70(4): 629–651.
23. Stroiński, A. 2020. Redescription of the genus Lambertonia Lallemand, 1950 (Hemiptera: Fulgoromorpha: Ricaniidae) from Madagascar. Annales Zoologici 70(4): 653–666.
24. Taszakowski A., Kaszyca-Taszakowska N., Szczepański W. T., Karpiński L. 2020. New data on little-known beetle families and a summary of the project: Coleoptera of the Eastern Beskid Mts (Western Carpathians, Poland). Journal of the Entomological Research Society 22(1): 13–40.

2021
1. Che L.-H., Zhang P., Deng S.-H., Escalona H. E., Wang X., Li Y., Pang H., Vandenberg N., Ślipiński A., Tomaszewska W., Liang D. 2021. New insights into the phylogeny and evolution of lady beetles (Coleoptera: Coccinellidae) by extensive sampling of genes and species. Molecular Phylogenetics and Evolution 156: 107045.
2. Karpiński L., Maák I., Wegierek P. 2021. The role of nature reserves in preserving saproxylic biodiversity: using longhorn beetles (Coleoptera: Cerambycidae) as bioindicators. European Zoological Journal 88: 487–504.
3. Michalik A., Franco D., Kobiałka M., Szklarzewicz T., Stroiński A., Łukasik P. 2021. Alternative transmission patterns in independently acquired nutritional cosymbionts of Dictyopharidae planthoppers. mBio 12:e01228-21.
4. Szawaryn K. 2021. The first fossil Microweiseini (Coleoptera: Coccinellidae) from the Eocene of Europe and its significance for the reconstruction of the evolution of ladybird beetles. Zoological Journal of the Linnean Society 193: 1294–1309.
5. Tomaszewska W., Escalona H. E., Hartley D., Li J., Wang X., Li H.-S., Pang H., Ślipiński A., Zwick A. Phylogeny of true ladybird beetles (Coccinellidae: Coccinellini) reveals pervasive convergent evolution and a rapid Cenozoic radiation. Systematic Entomology 46: 611–631.
6. Kaliszewicz A., Panteleeva N., Żmuda-Baranowska M., Szawaryn K., Olejniczak I., Boniecki P., Grebelnyi S. D., Kabzińska D., Romanowski J., Maciaszek R., Górska E. B., Zawadzka-Sieradzka
J. 2021. Phylogenetic relatedness within the internally brooding sea anemones from the Arctic-Boreal region. Biology 10: 81.
7. Karpiński L., Gorring P., Kruszelnicki L., Kasatkin D. G., Szczepański W. T. 2021. A fine line between species and ecotype: a case study of Anoplistes halodendri and A. kozlovi (Coleoptera: Cerambycidae) occurring sympatrically in Mongolia. Arthropod Systematics and Phylogeny 79: 1–23.
8. Karpiński L., Szczepański W. T., Plewa R., Kruszelnicki L., Koszela K., Hilszczański J. 2021. The first molecular insight into the genus Turanium Baeckmann, 1922 (Coleoptera: Cerambycidae: Callidiini) with a description of a new species from Middle Asia. Arthropod Systematics and Phylogeny 79: 465–484.
9. Olejniczak I., Sterzyńska M., Boniecki P., Kaliszewicz A., Panteeleva N. 2021. Collembola (Hexapoda) as biological drivers between land and sea. Biology 10: 568.
10. Arriaga-Varela E., Brunke A., Giron J. C., Szawaryn K., Bruthansova J., Fikacek M. 2021. Micro-CT reveals hidden morphology and clarifies the phylogenetic position of Baltic amber water scavenger beetles (Coleoptera: Hydrophilidae). Historical Biology 33: 1395–1411.
11. Hołyńska M., Sługocki Ł., Ghaouaci S., Amarouayache M. 2021. Taxonomic status of Macaronesian Eucyclops agiloides azorensis (Arthropoda: Crustacea: Copepoda) revisited — morphology suggests a Palearctic origin. European Journal of Taxonomy 750: 1−28.
12. Karpiński L., Enkhnasan D., Boldgiv B., Kruszelnicki L., Iderzorig B., Gantulga T., Dorjsuren A., Szczepański W. T. 2021. Longhorned beetles (Coleoptera: Cerambycidae) of southeastern Mongolia with particular emphasis on the genus Anoplistes Audinet-Serville, 1833 (Cerambycinae: Trachyderini). Zootaxa 5081: 451–482.
13. Poinar Jr. G., Vega F. E., Stroiński A. 2021. Jatoba gen. nov. (Hemiptera: Fulgoromorpha: Nogodinidae), a new genus of planthoppers from Dominican amber. Historical Biology 33: 3291–3296.
14. Stroiński A. 2021. Kazukuru gen. nov. — a new Ricaniidae planthopper from Solomon Islands (Hemiptera, Fulgoromorpha). Deutsche Entomologische Zeitschrift 68: 165–177.
15. Stroiński A., Szwedo J. 2021. Bitara gen. nov. of Tropiduchidae (Hemiptera: Fulgoromorpha) east of Wallace line. Zootaxa 5057: 127–139.
16. Stroiński A. 2021. Sensorica gen. nov., new Ricaniidae from Namibia (Hemiptera: Fulgoromorpha). Annales Zoologici 71: 201–212.
17. Stroiński A., Pham T.-H. 2021. The additional new species of Ricanoides Zia, 1935 (Hemiptera: Ricaniidae) from South-East Asia. Annales Zoologici 71: 267–287.
18. Świerczewski D., Stroiński A. 2021. Selizitapia gen. nov. (Hemiptera: Fulgoromorpha: Flatidae) from tapia woodlands of Madagascar. European Journal of Taxonomy 750: 124–139.
19. Szawaryn K., Nedvěd O., Biranvand A., Czerwiński T., Nattier R. 2021. Revision of the genus Coccidula Kugelann (Coleoptera, Coccinellidae). ZooKeys 1043: 61–85.
20. Zhang H., Wang W.-Q., Stroiński A., Qin D.-Z. 2021. Two new species and a new combination in the genus Ricanula Melichar, 1898 from China (Hemiptera: Fulgoromorpha). Zootaxa 5047: 353–369.
21. Żyła D., Koszela K. 2021. Redescription of the genus Megastilicus Casey (Staphylinidae, Paederinae) with the description of a new species. European Journal of Taxonomy 778: 138-147.
22. Navarrete-Heredia J.L., Tokareva A., Arriaga-Varela E., Newton A.F., Solodovnikov A. 2021. Possible stridulatory organs in oxyporine rove beetles (Coleoptera: Staphylinidae), their biological role and systematic significance. Journal of Natural History 55: 33–34.
23. Schutt E., Hołyńska M., Wyngaard G.A. 2021. Genome size in cyclopoid copepods (Copepoda: Cyclopoida): chromatin diminution as a hypothesized mechanism of evolutionary constraint. Journal of Crustacean Biology 41: 1−10.
24. Stroiński, A. 2021. Tarehylava, a new planthopper genus from Madagascar (Hemiptera: Fulgoromorpha: Ricaniidae). Acta entomologica musei nationalis Pragae 61: 329–340.
25. Marczak D., Kwiatkowski A., Szawaryn K. 2021. Confirmation of the occurence of Oxyporus mennerheimii Gyll., 1827 (Coleoptera: Staphylinidae) in Knyszyn Forest. Acta Scientiarum Polonorum Seria Silvarum Colendarum Ratio et Industria Lignaria 20: 179–183.
26. Nicia P., Bejger R., Sterzyńska M. Zadrożny P., Parzych P. 2021. Restoration possibilities of valuable natural habitats. GIS Odyssey Journal 1: 37–45.
27. Świerczewski D, Bourgoin T., Stroiński A. 2021. Makaya gen. nov. (Hemiptera: Fulgoromorpha: Flatidae) from dry forests of in western Madagascar. Polish Journal of Entomology 90: 194–208.

2022
1. Karpiński L., Gorring P., Hilszczański J., Szczepański W. T., Plewa R., Łoś K., Cognato A. I. 2022. Integrative taxonomy tests possible hybridisation between Central Asian cerambycids (Coleoptera). Zoologica Scripta 52: 70–85.
2. Li Y.-D., Zhang Y.-B., Szawaryn K., Huang D.-Y., Cai C.-Y. 2022. Earliest fossil record of Corylophidae from Burmese amber and phylogeny of Corylophidae (Coleoptera: Coccinelloidea). Arthropod Systematics and Phylogeny 80: 411–422.
3. Singh P. R., van de Vossenberg B. T. L. H., Rybarczyk-Mydłowska K., Kowalewska-Groszkowska M., Bert W., Karssen G. 2022. An integrated approach for synonymization of Rotylenchus rhomboides with R. goodeyi (Nematoda: Hoplolaimidae) reveals high intraspecific mitogenomic ariation. Phytopathology 112: 1152–1164.
4. Szawaryn K. 2022. New species of Monocoryna Gorham, 1885 (Coccinellidae: Monocoryninae) from India. Bonn zoological Bulletin 71: 185–191.
5. Świerczewski D., Woźnica A., Teodor S., Stroiński A. 2022. First report of the Nearctic planthopper Metcalfa pruinosa (Say, 1830) in Poland, its current status and potential threats (Hemiptera: Fulgoromorpha: Flatidae). Journal of Plant Protection Research 62: 283–246.
6. Tomaszewska W., Szawaryn K., Arriaga-Varela E. 2022. First member of ‘Higher Endomychidae’ (Coleoptera: Coccinelloidea) from the Mid-Cretaceous amber of Myanmar and new insights into the time of origin of the handsome fungus beetles. Insects 13: 690.
7. Zhang H., Fang W., Zhao X.-Y., Jiang X., Stroiński A., Qin D.-Z. 2022. Comparative analysis of complete mitochondrial genomes of five Ricaniidae (Hemiptera: Fulgoromorpha) and phylogenetic implications. Biology 11: 92.
8. Abraham S. H., Mierzwa-Szymkowiak D., Kowalewska-Groszkowska M. 2022. Type material of south-american land snails (Mollusca: Gastropoda) of Władysław Emanuel Lubomirski collection deposited in the Museum and Institute of Zoology, Warsaw, Poland. Annales Zoologici 72: 187–194.
9. Qin D.-Z., Stroiński A. 2022. Sarillanus nom. nov., to replace Sarimissus Meng, Qin et Wang, 2020 nec Sarimissus Wang, Zhang et Bourgoin, 2019 (Hemiptera: Issidae). Zootaxa 5093: 247–250.
10. Stroiński A., Bourgoin T., Szwedo J. 2022. Laberiini a new tribe of Tropiduchidae planthoppers from Madagascar (Hemiptera: Fulgoroidea). European Journal of Taxonomy 836: 23–54.
11. Stroiński A., Balderi M., Marraccini D., Mazza G. 2022. First records of Pochazia shantungensis (Chou & Lu, 1977) (Hemiptera: Fulgoromorpha: Ricaniidae) in Italy. Zootaxa 5188: 275–282.
12. Stroiński A. 2022. Tarehymalahelo gen. nov. (Hemiptera: Fulgoromorpha: Ricaniidae), a new planthopper genus from spiny forests ecoregion of Madagascar. Annales Zoologici 72: 973–990.
13. Szawaryn K., Czerwiński T., Tomaszewska W. 2022. Revision of the New Zealand ladybird genus Adoxellus Weise, 1895 (Coleoptera: Coccinellidae). Austral Entomology 61: 68–77.
14. Szawaryn K., Czerwiński T. 2022. New Coccinellidae (Coleoptera, Coccinelloidea) from Napo Province in Ecuador. European Journal of Taxonomy 845: 30–65.
15. Szawaryn K., Ślipiński A. 2022. Platycrus — a remarkable new genus of the tribe Platynaspini (Coleoptera: Coccinellidae) from Laos. Zootaxa 5190: 584–590.
16. Szawaryn K., Churata-Salcedo J. 2022. Revision of Malagasy species of the genus Merma Weise (Coccinellidae: Epilachnini). Zootaxa 5087: 571–582.
17. Szawaryn K., Sontag E., Kubisz D. 2022. The first described fossil Oedemeridae (Insecta: Coleoptera) from Baltic amber. Journal of Paleontology 96: 375–378.
18. Szawaryn K., Ślipiński A. 2022. Nephus Mulsant — a new genus of ladybird beetles (Coleoptera: Coccinellidae) for the Australian fauna. Annales Zoologici 72: 269–275.
19. Szwedo J., Bonino E., Tettamanzi L., Stroiński A. 2022. Yobuenahuaboshka gen. nov. of Colpopterini (Hemiptera: Fulgoromorpha: Nogodinidae) from the Lower Miocene Dominican amber. Annales Zoologici 72: 991–1004.
20. Świerczewski D., Stroiński A. 2022. Avaratra gen. nov. (Hemiptera: Fulgoromorpha: Flatidae) from northern Madagascar endemism centre. Zootaxa 5182: 541–558.
21. Tomaszewska W. 2022. A contribution to the knowledge of immature stages of Endomychidae (Coleoptera: Coccinelloidea) — description of larva of Trochoideus dalmani Westwood. Annales Zoologici 72: 277–283.
22. Żyła D., Tokareva A., Koszela K. 2022. Phylogenetic position of genera Acrostilicus Hubbard and Pachystilicus Casey (Staphylinidae, Paederinae) and their redescription. European Journal of Taxonomy 819: 1–22.
23. Gaponova L., Hołyńska M. 2022. New data on the Western Palearctic distribution of Eucyclops roseus (Copepoda: Cyclopidae), with notes on its taxonomic relationships. North-Western Journal of Zoology 18: 135‒142. e221302
24. Stroiński, A., Błaszczyk, J., Świerczewski, D. 2022 (2021). Contribution to the knowledge of planthoppers and leafhoppers fauna (Hemiptera: Fulgoromorpha et Cicadomorpha) of the Bieszczady Mountains (south-eastern Poland). Fragmenta Faunistica 64: 77–92.

2023
1. Potapov A. M., Guerra C. A., van den Hoogen J., Babenko A., Bellini B. C., Berg M. P., Chown S. L., Deharveng L., Kováč L., Kuznetsova N. A., […], Sterzyńska M., […], Widenfalk L. A., Winck B. R., Winkler D., Wu D., Xie Z., Yin R., Zeppelini D., Crowther T. W., Eisenhauer N., Stefan Scheu S. 2023. Globally invariant metabolism but density diversity mismatch in springtails. Nature Communications 14: 674.
2. Arriaga-Varela E., Tomaszewska W., Szawaryn K., Robertson J., Seidel M., Ślipiński A., Fikáček M. 2023. The resurrection of Cerasommatidiidae, an enigmatic group of coccinelloid beetles (Coleoptera: Coccinelloidea) based on molecular and morphological evidence. Zoological Journal of the Linnean Society 197: 1078–1115.
3. Karpiński L., Maák I., Boldgiv B., Salata S., Gantulga T., Mazur M. A., Szczepański W. T. 2023. Impact of livestock grazing on the terrestrial arthropod diversity in the arid zone of Mongolia. European Zoological Journal 90: 487–505.
4. Tokareva A., Koszela K., Ferreira V. S., Yamamoto S., Żyła D. 2023. The oldest case of paedomorphosis in rove beetles and description of a new genus of Paederinae from Cretaceous amber (Coleoptera: Staphylinidae). Scientific Reports 13: 5317.
5. Arriaga-Varela E., Leschen R. A. B., Tomaszewska W. 2023. The debris-cloaking larva of Catapotia laevissima and the origin of defensive strategies in Anamorphidae and other Coccinelloidea (Coleoptera). Organisms Diversity and Evolution 23: 901–915.
6. Deng J., Bennett G., Franco D., Prus-Frankowska M., Stroiński A., Michalik A., Łukasik P. 2023. Genome comparison reveals inversions and alternative evolutionary history of nutritional endosymbionts in planthoppers (Hemiptera: Fulgoromorpha). Genome Biology and Evolution 15: evad120.
7. Frączek T., Michalski J., Dudek A., Kowalewska-Groszkowska M., Owczarek J. 2023. Phase transformations of iron nitrides during annealing in nitrogen and hydrogen atmosphere. Coatings 13: 1882.
8. Hołyńska M., Sługocki Ł. 2023. Freshwater microcrustaceans (Copepoda: Cyclopidae) on islands: a review. Hydrobiologia 850: 183–201.
9. Michalik A., Franco D. C., Deng J., Szklarzewicz T., Kobiałka M., Stroiński A., Łukasik P. 2023. Variable organization of symbiont-containing tissue across planthoppers hosting different heritable endosymbionts. Frontiers in Physiology 14: 1135346.
10. Pižl V., Sterzyńska M., Tajovský K., Starý J., Nicia P., Zadrożny P., Bejger R. 2023. Effects of hydrologic regime changes on a taxonomic and functional trait structure of earthworm communities in mountain wetlands. Biology 12: 482.
11. Romanowski J., Ceryngier P., Vĕtrovec J., Szawaryn K. 2023. The ladybird beetles (Coleoptera: Coccinellidae) of La Palma. Insects 14: 655.
12. Stroiński A., Ross A. J., Szwedo J. 2023. A new genus of Ricaniidae from the Late Eocene Bembridge Marls, Isle of Wight, United Kingdom. Annales Zoologici 73: 609–617.
13. Szawaryn K., Czerwiński T., Tomaszewska W. 2023. A contribution to the Lady Beetles genus Monocoryna Gorham, 1885 (Coleoptera: Coccinellidae: Monocoryninae), from the Philippines. Annales Zoologici 73(4): 783–795.
14. Tomaszewska W., Szawaryn K., Arriaga-Varela E. 2023. ‘Where is my family?’ Molecular and morphological data reveal the phylogenetic position and diversity of the enigmatic handsome fungus beetle genus Anamycetaea Strohecker, 1975 (Coleoptera, Coccinelloidea). Invertebrate Systematics 37: 231–253.
15. von Beeren C., Pohl S., Fikáček M., Kleinfelder S., Tishechkin A. K., Yamamoto S., Chani‐Posse M., Żyła D., Tokareva A., Maruyama M., Hall W. E. 2023. Army ant middens ⸺ home and nursery of a diverse beetle fauna. Ecology and Evolution 13: p.e10451.
16. Arriaga-Varela E., Szawaryn K., Jenkins Shaw J., Bai M., Ren D., Tomaszewska W. 2023. Remarkable diversity of the handsome fungus beetles genus Cretaparamecus (Coleoptera: Endomychidae: Merophysiinae) from Upper Cretaceous amber of northern Myanmar. Cretaceous Research 151: 105664.
17. Karpiński L., Gorring P., Cognato A. I. 2023. DNA vs. morphology in delineating species boundaries of endemic Mongolian Eodorcadion taxa (Coleoptera: Cerambycidae). Diversity 15: 662.
18. Koszela K., Sarmiento Y. C. G., Żyła D. 2023. A new species of the genus Paulianidia Jarrige and a new combination in Pseudolathra Casey (Coleoptera, Staphylinidae, Paederinae). Zootaxa 5343: 521–530.
19. Szawaryn K. 2023. Description of Euchre gen. nov., a new Coccidulini genus (Coleoptera: Coccinellidae) from the Euchre Valley in Australia. Austral Entomology 62: 149–154.
20. Szawaryn K., Czerwiński T. 2023. Three new species of Merma Weise (Coleoptera: Coccinellidae: Epilachnini) from Madagascar. Zootaxa 5306: 266–276. 21. Pérez-Flores O., Arriaga-Varela E., Navarrete-Heredia J. L., Santos-Silva A. 2023. Description of one new genus and two new species of Apomecynini (Cerambycidae: Lamiinae) from Mexico. Acta Entomologica Musei Nationalis Pragae 63: 341–347.

2024
1. Skłodowski J., Sterzyńska M. 2024. Tree crowns broken off by windstorms are an unstable life raft for Collembola. Forest Ecology and Management 572: 122333.
2. Arriaga-Varela E., Szawaryn K., Zhou Y.-L., Bruthansova J., Li Y.-D., Tomaszewska W. 2024. Early evolution of Anamorphidae (Coleoptera: Coccinelloidea): the oldest known anamorphid beetles from Upper Cretaceous amber of northern Myanmar and the first report of potential glandular pores in the family. Cladistics 40: 411–429.
3. Brożek J., Stroiński A., Romaniak A., Bourgoin T. 2024. Disparity of metatibial and metatarsal cuticular and sensory structures in Cixiidae (Hemiptera: Fulgoromorpha) with a metatibiotarsal diagnosis for the tribes. Zoological Letters 10, 16.
4. Frączek T., Prusak R., Michalski J., Kowalewska-Groszkowska M. 2024. Kinetics of iron nitride layer growth during nitriding of AISI 2 1085 non-alloy steel and AISI 52100 alloy steel. Materials, 17, 4623.
5. Michalik A., Franco D. C., Szklarzewicz T., Stroiński A., Łukasik P. 2024. Facultatively intrabacterial localization of a planthopper endosymbiont as an adaptation to its vertical transmission. mSystems 9:e00634-24.
6. Potapov A.M., Guerra C.A., van den Hoogen J, Babenko A, Bellini B.C., Berg M.P., Chown S.L., Deharveng L., Kováč L., Kuznetsova N.A., […], Sterzyńska M, Sun X., Winda I. Susanti
W.I., […], Scheu S. 2024. Global fine-resolution data on springtail abundance and community structure. Scientific data 11: 22.
7. Wang W., Meng R., Huang Y., Fang W., Zhang H., Liu H., Stroiński A., Bourgoin T., Qin D.-Z. 2024. A phylogeny with divergence time estimation of planthoppers (Hemiptera: Fulgoroidea) based on mitochondrial sequences. Zoological Journal of the Linnean Society 201: 86–97.
8. Brożek J., Poprawa I., Węgierek P., Stroiński A. 2024. Functional morphology and ultrastructure of the peripheral antennal sensillar system of Graphosoma italicum (Muller, 1766) (Insecta: Hemiptera: Pentatomidae). Insects 15(7), 528.
9. Kanturski M., Lee M., Koszela K., Lee S. 2024. Taxonomy and phylogeny of the aphid genus Nippolachnus Matsumura, 1917, with synonymy of the Mysterious Neonippolachnus Shinji, 1924 (Hemiptera: Aphididae: Lachninae). Insects 15(3), 182.
10.Li Y-D., Tomaszewska W., Arriaga-Varela E., Huang D-Y., Cai C-Y. 2024. An unusual Cretaceous beetle with affinity to Anamorphidae (Coleoptera: Coccinelloidea). PeerJ 12:e18008.
11. Mai Z., Wang L., Ryndevich S. K., Fikáček M., Arriaga-Varela E., Jia F. 2024. DNA but not always morphology help to recognise monophyletic genera within ‘Cercyon’ terrestrial water scavenger beetles: a case study of Asiacyon gen. nov. (Coleoptera: Hydrophilidae). Invertebrate Systematics 38(10) 12. Romanowski J., Ceryngier P., Vĕtrovec J, Zmuda C., Szawaryn K. 2024. Diversity of Ladybird Beetles (Coleoptera: Coccinellidae) in Tenerife and La Gomera (Canary Islands): the Role of Size and Other Island Characteristics. Insects 15, 596.
13. Sługocki Ł., Hołyńska M., Kirczuk L., Rymaszewska A., Gonçalves Silva J. J., Araújo R. 2024. The anthropogenic threat for insular microcrustacean fauna (Copepoda and Cladocera) – the case of Madeira Island. Ecohydrology & Hydrobiology 24: 404‒416.
14. Bahder B.W., Randretsiferana S.A., Randretsiferana A., Stroiński A., Łukasik P., Bartlett C.R., Pilet F., Harin’hala Hasinjaka R. (2024) A new species of planthopper in the genus Eumyndus (Hemiptera: Cixiidae) from palms in eastern Madagascar and molecular evidence for the synonymy of Eumyndus kraussi and Eumyndus metcalfi. Zootaxa 5514(4): 338–352.
15. Bahder B., Stroiński A., Łukasik P., Bartlett C., Pilet F., Rasolondalao Harin’hala Hasinjaka (2024) A new species of planthopper in the genus Paraphenice (Hemiptera: Derbidae: Otiocerinae) from palms in eastern Madagascar. Zootaxa 5406(3): 461–473.
16. Brysz A.M., Stroiński A., Szwedo J. (2024) A new tribe of scaphocephalic Achilidae from South Africa (Hemiptera: Fulgoromorpha). European Journal of Taxonomy 958: 151–176.
17. Czerwiński T., Poorani J., Thanigairaj R., Szawaryn K. 2024. Revision of an enigmatic ladybird genus Empia Weise (Coleoptera: Coccinellidae) with description of a new species from India. Annales Zoologici 74(2): 325–336.
18. Czerwiński T., Szawaryn K. 2024. Revision of the Mexican ladybird genus Vedalia Mulsant, 1850 (Coleoptera: Coccinellidae). Zootaxa 5406(1): 153–164.
19. Guzman Y.C., Tokareva A., Koszela K., Żyła D. 2024. Twenty-one new species of the Neotropical rove beetle genus Neolindus Scheerpeltz (Coleoptera, Staphylinidae, Paederinae). European Journal of Taxonomy 942: 1–76.
20. Hołyńska M., Sługocki L., Sikora G. 2024. A new species of Bryocyclops (Copepoda: Cyclopidae) from leaf litter in the laurel forests of Madeira Island, Portugal. Annales Zoologici 74(1): 1‒15.
21. Hu F.S., Arriaga-Varela E., Biffi G., Bocák L., Bulirsch P., Damaška A.F., [...] Fikáček M. 2024. Forest leaf litter beetles of Taiwan: first DNA barcodes and first insight into the fauna. Deutsche Entomologische Zeitschrift 71(1): 17–47. 22. Jałoszyński P., Szawaryn K. 2024. Characters of a new species of the Cretaceous genus †Loeblitoides affirm affinities to the extant ‘Syndicus group’ of Stenichnini (Coleoptera: Staphylinidae: Scydmaeninae). Zootaxa 5497 (1): 123–132.
23. Karpiński L., Das B., Barclay M.V.L. 2024. Taxonomic notes on the genus Afghanicenus Heyrovský, 1941 (Coleoptera: Cerambycidae), with the first record of Afghanicenus nuristanicus (Heyrovský, 1936) from Pakistan. Zootaxa 5419(1): 139–144.
24. Sługocki L., Hołyńska M. 2024. Expansion of (sub)tropical Asian copepod Thermocyclops taihokuensis (Harada, 1931) (Cyclopoida) in European waters. BioInvasions Records 13(4): 941‒948.
25. Smith T.R., Szawaryn K. 2024. Pastillus aethiopicus n. sp. (Coleoptera: Cybocephalidae), a new fossil beetle from Miocene Ethiopian amber and a taxonomic key to the species of Pastillus Endrödy-Younga. Palaeoworld 33(2): 448-458.
26. Szwaryn K., Alekseev V., Bukejs A. 2024. X-ray micro-computed tomography reveals hidden paleodiversity of minute hooded beetles (Coleoptera: Corylophidae) in the Eocene Baltic amber. Palaeoworld 33(4): 1065-1078.
27. Berrazueta N., Arriaga Varela E., Tapuy-Avilés Y., Czerwiński T., Cárdenas R., Four B. 2024. New Records of Trochoideus Westwood, 1833 (Coleoptera: Endomychidae: Pleganophoridae) from Around the World. The Coleopterists Bulletin 78(4): 582–585.
28. Boeger W.A., Valim M.P., Zaher H., Rafael J.A., Forzza R.C., Percequillo A.R., Serejo C.S., […] Tomaszewska W., Wosiacki W.B., Ovando X.M.C., Leite Y.L.R. 2024. Catálogo Taxonômico da Fauna do Brasil: setting the baseline knowledge on the animal diversity in Brazil. Zoologia 41: e24005.
29. Caron E., Monné M.L., Ferreira V.S., Costa C., Cupello M., Aloquio S., […] de Sousa W.O., Tomaszewska W. 2024. Coleoptera of Brazil: what we knew then and what we know now. Insights from the “Catálogo Taxonômico da Fauna do Brasil”. Zoologia 41: e23072.
30. Iqbal Z., Azad R., Jin X., Nasir M., Bodlah I., Abbas M., Hassan M.A., Ali M., Szawaryn K., Nie R. The review of the genus Coccinella (Coleoptera, Coccinellidae) from Pakistan. Biodiversity Data Journal 12: e137417.
31. Kaulfuss U., Szawaryn K., Lee D., Ruta R. 2024. The first beetle species described from Oligocene New Zealand amber (Coleoptera: Scirtidae). Palaeoentomology 007(4): 529–538.

Najważniejsze osiągnięcia (2020–2024)

1. Karpiński L., Szczepański W. T., Kruszelnicki L. 2020. Revision of the Ropalopus ungaricus/insubricus group (Coleoptera: Cerambycidae: Callidiini) from the western Palaearctic region. Zoological Journal of the Linnean Society 189(4): 1176–1216.
Artykuł oferuje długo wyczekiwane rozwiązanie skomplikowanego układu taksonomicznego w rodzaju Ropalopus (Coleoptera: Cerambycidae), a także ujawnia jeden z pierwszych przypadków specjacji parapatrycznej w tej rodzinie chrząszczy oraz jeden z pierwszych w ogóle, gdzie nie nastąpiła zmiana rośliny żywicielskiej. Praca wyjaśnia jaką drogę przeszedł najprawdopodobniej wspólny przodek tych chrząszczy i jak kolonizował tereny współczesnej Europy z Bliskiego Wschodu około sześć milionów lat temu. Rozsiedlenie poszczególnych taksonów w tej grupie koreluje ze znanymi refugiami glacjalnymi w Europie, co sugeruje, że owady te przetrwały na tych obszarach okres zlodowaceń, jednak wskutek długotrwałej izolacji zaczęły różnicować się w odrębne formy. Wyjątkowym zjawiskiem, jakie najprawdopodobniej występuje pomiędzy dwoma podgatunkami jest tzw. specjacja parapatryczna, czyli taki mechanizm ewolucji, w którym dochodzi do tworzenia się nowego gatunku, pomimo braku wyraźnych barier geograficznych, a w tym konkretnym przypadku — w wyniku rozgraniczenia wysokościowego.
2. (i) Szawaryn K., Tomaszewska W. 2020. The first fossil Sticholotidini ladybird beetle (Col., Coccinellidae) reveals a transition zone through northern Europe during the Eocene. Papers in Palaeontology 6: 651–659. (ii) Szawaryn K., Tomaszewska W. 2020. New and known extinct species of Rhyzobius Stephens, 1829 shed light on the phylogeny and biogeography of the genus and the tribe Coccidulini (Col.: Coccinellidae). Journal of Systematic Palaeontology 18: 1445–1461.
Do niedawna zapis kopalny biedronkowatych był właściwie nieznany. Pierwsze kopalne gatunki (z bursztynu bałtyckiego; z plemienia Serangiini) zostały odkryte kilka lat temu (Szawaryn & Szwedo 2018, Szawaryn 2019). Opisany w 2020 r. wymarły gatunek Electrolotis hoffeinsorum jest pierwszym kopalnym przedstawicielem plemienia Sticholotidini, a jego najbliżsi krewni występują obecnie na obszarze Ameryki Środkowej, stąd też wniosek iż podczas Eocenu chrząszcze te swobodnie mogły przemieszczać się pomiędzy kontynentami półkuli północnej. Druga praca przedstawia odkrycie trzech kopalnych gatunków z rodzaju Rhyzobius (plemię Coccidulini), współcześnie zasiedlającego kontynenty Starego Świata. Analiza kladystyczna wykazała, że odkryte kopalne gatunki najbliżej spokrewnione są ze współczesnymi taksonami z południowej Afryki. Obie prace przedstawiają wnioski dotyczące środowiska tzw. eoceńskiego lasu bursztynowego oraz wskazują na kierunki migracji, a tym samym i ewolucji biedronkowatych w tamtym okresie. Dzięki pracom z 2020 r., poznany został zapis kopalny dla kolejnych dwóch (w sumie, dopiero trzech) spośród wyróżnianych ok. 40 plemion Coccinellidae.
3. Karpiński L., Gorring P., Kruszelnicki L., Kasatkin D.G., Szczepański W.T. 2021. A fine line between species and ecotype: a case study of Anoplistes halodendri and A. kozlovi (Col.: Cerambycidae) occurring sympatrically in Mongolia. Arthropod Systematics & Phylogeny 79: 1–23.
Celem pracy było zweryfikowanie hipotezy, że dwa taksony chrząszczy z rodzaju Anoplistes (Col.: Cerambycidae), powszechnie uważane do tej pory za odrębne gatunki, reprezentują w istocie jedynie dwie formy ekologiczne tego samego gatunku, które przystosowały się do życia w dwóch różnych środowiskach w strefie suchej Mongolii (Centralna Azja): na skalistych wzgórzach oraz piaszczysto-żwirowych równinach. Dzięki zastosowaniu podejścia taksonomii integracyjnej, czyli wykorzystania zarówno danych morfologicznych, molekularnych, jak i ekologicznych, autorzy poparli postawioną hipotezę. Jedyne różnice w kolorze/ wzorze pokryw skrzydeł, a więc dotyczące większości powierzchni ciała chrząszczy, są prawdopodobnie dostosowane do różnych podłoży w tych odmiennych siedliskach. Założono, że te dwie formy powstały w wyniku specjacji parapatrycznej, równolegle w wielu niezależnych populacjach, podczas intensyfikacji procesów pustynnienia w okresie powstawania pustyni Gobi (~ 24 do 2,6 mln lat temu) i mogą one w przyszłości wyewoluować w odrębne gatunki. W porównaniu do powszechnie badanej izolacji geograficznej, adaptacja ekologiczna jest znacznie słabiej rozpoznanym procesem powstawania gatunków, której znaczenie w specjacji jest najprawdopodobniej o wiele większe niż się obecnie sądzi.
4. Szawaryn K. 2021. The first fossil Microweiseini (Coleoptera: Coccinellidae) from the Eocene of Europe and its significance for the reconstruction of the evolution of ladybird beetles. Zoological Journal of the Linnean Society 193: 1294–1309.
Badania stanowią kontynuację cyklu prac o faunie Coccinellidae okresu Eocenu Europy. Do niedawna zapis kopalny tej grupy chrząszczy był niemal nieznany. Największym źródłem informacji o faunie kopalnej jest bursztyn bałtycki, z którego pierwsze gatunki należące do plemienia Serangiini zostały odkryte kilka lat temu (Szawaryn i Szwedo 2018, Szawaryn 2019). W 2020 ukazały się kolejne prace opisujące przedstawicieli z plemion Coccidulini oraz Sticholotidini (Szawaryn i Tomaszewska 2020a, b). W bieżącej pracy opisano wymarły rodzaj Baltosidis, do którego zaliczono 3 wymarłe gatunki. Są to pierwsi kopalni przedstawiciele plemienia Microweiseini i jednocześnie przedstawiciele drugiego obok Serangiini plemienia z podrodziny Microweiseinae. Wykonana analiza kladystyczna umiejscawia rodzaj Baltosidis w jednym kladzie z południowoamerykańskimi współczesnymi rodzajami takimi jak Parasidis czy Microweisea. Bliskie pokrewieństwo wymarłego europejskiego rodzaju z grupą rodzajów występujących współcześnie w Andach, w Chile jest dość niespodziewanym rezultatem, zwłaszcza że współcześnie na terenie Europy przedstawiciele plemienia Microweisienini nie występują. W pracy przedstawiono hipotezy na temat biogeografii badanej grupy. Przedstawiono także dyskusję na temat ewolucji Coccinellidae w oparciu o dotychczasowe dane kopalne oraz współczesne zróżnicowanie i rozmieszczenie tej grupy na świecie.
5. Tomaszewska W., Escalona H.E., Hartley D., Li J., Wang X., Li H.-S., Pang H., Ślipiński A., Zwick A. 2021. Phylogeny of true ladybird beetles (Coccinellidae: Coccinellini) reveals pervasive convergent evolution and a rapid Cenozoic radiation. Systematic Entomology 46: 611–631.
Dotychczas, próby rekonstrukcji filogenezy rodziny Coccinellidae włączały znikomą liczbę (od 8 do 30) gatunków Coccinellini, co uniemożliwiło uzyskanie wiarygodnych hipotez o relacjach pokrewieństwa w tej grupie, utrudniając globalne badania systematyczne i uniemożliwiając badania ważnych aspektów ewolucji plemienia. W naszych badaniach, wykorzystaliśmy bogaty materiał Coccinellini (164 gatunki w analizach molekularnych; ok. 300 w morfologicznych) z całego zasięgu występowania grupy. Analizy filogenetyczne potwierdziły monofiletyzm Coccinellini i wskazały cztery główne klady w obrębie plemienia, reprezentujące główne radiacje geograficzne oraz troficzne, co umożliwiło zrewidowanie ponadrodzajowej oraz częściowo rodzajowej klasyfikacji plemienia. Analizy datujące wykazały, że plemię powstało ok. 71 mln lat temu (górna kreda), zaś jego rodzaje silnie różnicowały się na granicy paleogenu i neogenu, prawdopodobnie w następstwie gwałtownej radiacji Sternorrhyncha (Hemiptera). Przeprowadzona na drzewie wynikowym analiza ewolucji cech morfologicznych, tradycyjnie stosowanych w klasyfikacji plemienia, ujawniła ich ogromną homoplastyczność. Udowodniono, że powszechne stosowanie tych homoplastycznych cech do definiowania rodzajów w tej szybko ewoluującej, niezwykle plastycznej fenotypowo grupie, to
jeden z powodów, dla których wiele uznawanych dotąd rodzajów Coccinellini, to grupy niemonofiletyczne. Zaproponowana, nowa klasyfikacja wewnętrzna plemienia, choć to głównie propozycja grup rodzajowych, po raz pierwszy wynika z analiz filogenetycznych (i w perspektywie światowej), i w tym znaczeniu jest ogromnym krokiem naprzód w rozumieniu ewolucji tej grupy.
6. Karpiński L., Gorring P., Hilszczański J., Szczepański W. T., Plewa R., Łoś K., Cognato A. I. 2022. Integrative taxonomy tests possible hybridisation between Central Asian cerambycids (Coleoptera). Zoologica Scripta 52: 70–85.
Badania mechanizmów specjacji oraz hybrydyzacji u chrząszczy z rodzaju Anoplistes (Col.: Cerambycidae) ujawniły jeden z pierwszych w tej rodzinie chrząszczy dobrze udokumentowany przypadek wystąpienia hybrydy międzygatunkowej, która nie tworzy stabilnej populacji w strefie hybrydyzacji. Zaprezentowana w pracy metodyka - podejście taksonomii integracyjnej oraz zaawansowane metody molekularne - może być szeroko stosowana do identyfikacji hybryd w całym rzędzie Coleoptera.
7. (i) Li Y. -D., Zhang Y. -B., Szawaryn K., Huang D. -Y., Cai C. -Y. 2022. Earliest fossil record of Corylophidae from Burmese amber and phylogeny of Corylophidae (Coleoptera: Coccinelloidea). Arthropod Systematics and Phylogeny 80: 411–422. (ii) Tomaszewska W., Szawaryn K., Arriaga-Varela E. 2022. First member of ‘Higher Endomychidae’ (Coleoptera: Coccinelloidea) from the Mid-Cretaceous amber of Myanmar and new insights into the time of origin of the handsome fungus beetles. Insects 13: 690.
Kontynuowano prace nad kopalnymi przedstawicielami chrząszczy z nadrodziny Coccinelloidea. Efektem badań było opisanie dwóch nowych wymarłych taksonów. Pierwszego przedstawiciela rodziny Corylophidae z kredowego bursztynu birmańskiego — Xenostanus jiangkuni Li, Szawaryn & Cai, będącego jednocześnie najstarszym przedstawicielem tej rodziny w zapisie kopalnym. Z racji nietypowych cech morfologicznych tego taksonu, po przeprowadzeniu analizy kladystycznej cech morfologicznych, został on umieszczony w osobnym plemieniu Xenostanini. Drugim odkryciem było opisanie pierwszego przedstawiciela tzw. ‘wyższych’ Endomychidae (Cretostenotarsus striatus), grupy która według wcześniejszych badań jest grupą szczytową w ewolucji rodziny wygłodkowatych. Opisanie pierwszego przedstawiciela tej grupy z tak starej żywicy, jak kredowy bursztyn birmański znacząco przesunęło datowanie powstania całego kladu ‘wyższych’ Endomychidae i poszerzyło naszą wiedzę o ewolucji całej rodziny. Oba odkrycia rzucają nowe światło na ewolucję obu grup chrząszczy oraz całej nadrodziny Coccinelloidea, i dają podstawy do weryfikacji wyników wcześniejszych analiz filogenetycznych opartych o dane molekularne.
8. Arriaga-Varela E., Tomaszewska W., Szawaryn K., Robertson J., Seidel M., Ślipiński A., Fikáček M. 2023. The resurrection of Cerasommatidiidae, an enigmatic group of coccinelloid beetles (Coleoptera: Coccinelloidea) based on molecular and morphological evidence. Zoological Journal of the Linnean Society 197: 1078–1115.
Opublikowano wyniki badań filogenetycznych dotyczących chrząszczy należących do rodziny Cerasommatidiidae (Coccinelloidea). Rodzinę Cerasommatidiidae ustanowił Brèthes w 1925 r. dla jednego gatunku opisanego na podstawie pojedynczego okazu z Brazylii. Takson ten przez dziesiątki lat nie przyciągał uwagi badaczy, dopiero pod koniec XX w., w wyniku badań morfologicznych ranga tej grupy została obniżona i zsynonimizowano ją z podrodziną Eupsilobiinae w obrębie rodziny Endomychidae. Pozyskanie świeżych materiałów do badań molekularnych umożliwiło nam weryfikację hipotezy o pozycji filogenetycznej Cerasommatidiidae. Wyniki uzyskane na podstawie analiz danych molekularnych oraz morfologicznych wskazują, że Cerasommatidiidae stanowią osobną, niezależną linię ewolucyjną w obrębie Coccinelloidea. Było to podstawą do przywrócenia tej grupie rangi rodziny, potwierdzając tym samym hipotezę Brèthesa. Dodatkowo w toku bieżących badań odkryto trzy nowe rodzaje oraz sześć nowych gatunków, w tym jeden z Madagaskaru, co było pewnym zaskoczeniem, gdyż wszystkie pozostałe taksony znane są jedynie z Neotropiku.
9. Hołyńska M., Sługocki Ł. 2023. Freshwater microcrustaceans (Copepoda: Cyclopidae) on islands: a review. Hydrobiologia 850: 183–201.
Na podstawie opublikowanych danych o faunie Cyclopidae na 35 wyspach na Oceanie Atlantyckim,
Indyjskim i Spokojnym oraz Morzu Śródziemnym, przetestowaliśmy wpływ zmiennych geograficznych (szerokość geograficzna, powierzchnia, maksymalna wysokość i odległość wysp od kontynentu) na ogólne i endemiczne bogactwo gatunków. Porównaliśmy te relacje między różnymi typami wysp, viz. oceaniczne vs kontynentalne, oraz tropikalne vs umiarkowane. Zbadaliśmy podobieństwo fauny wysp, zauważając jednak, że niektóre grupy ujawnione w analizie skupień, ze względu na stosunkowo niewielką liczbę uwzględnionych wysp, niekoniecznie reprezentują jednostki biogeograficzne. Nasze dane pokazują że relacje między zmiennymi geograficznymi a bogactwem gatunkowym i podobieństwem fauny znacznie różnią się między wyspami kontynentalnymi i oceanicznymi. Całkowite i endemiczne bogactwo gatunkowe mają silne dodatnie korelacje z powierzchnią i maksymalną wysokością wysp; nachylenia regresji są większe na wyspach oceanicznych niż kontynentalnych. Odległość od kontynentu ma ujemne korelacje z całkowitym i endemicznym bogactwem gatunków na wyspach oceanicznych. Podobieństwo składu gatunkowego jest bardziej determinowane przez ‘przestrzeń’ (odległość między wyspami) niż przez zmienne geograficzne. Zależności stwierdzone u Cyclopidae są generalnie zgodne z tymi obserwowanymi u innych, głównie lądowych organizmów. Z drugiej strony, obecność progu dla powierzchni i maksymalnej wysokości wysp, poniżej których żadne gatunki nie występują, i duży rozmiar wysp (zarówno pod względem powierzchni, jak i maksymalnej wysokości) wspierających co najmniej jeden gatunek endemiczny na wyspach oceanicznych, mogą być charakterystyczne dla organizmów słodkowodnych.
10. Potapov A. M., Guerra C. A., van den Hoogen J., […], Sterzyńska M., […], Eisenhauer N., Stefan Scheu S. 2023. Globally invariant metabolism but density diversity mismatch in springtails. Nature Communications 14: 674.
Skoczogonki (Collembola) należą do najliczniej występujących stawonogów glebowych regulujących żyzność gleby i przepływ energii poprzez nadziemną i podziemną sieć pokarmową. Prezentowane badania powstały w oparciu o globalny zbiór danych zebrany w ramach inicjatywy #Global Collembola. Uzyskane wyniki stanowią kamień milowy dla zrozumienia składu funkcjonalnego globalnej różnorodności biologicznej gleby oraz związku pomiędzy rozmieszczeniem, różnorodnością i zagęszczeniem skoczogonków a przepływem energii. Oszacowanie całkowitej biomasy Collembola w skali globalnej wykazało, że jest ona trzykrotnie większa niż w przypadku dzikich kręgowców lądowych i wynosi 27,5 megaton węgla, a rekordowe zagęszczenie wynosi do 2 milionów osobników na metr kwadratowy w tundrze. Jednak zużycie energii skoczogonków (metabolizm zgrupowań), pomimo stwierdzonej, 20 krotnej różnicy w biomasie, pomiędzy tundrą a tropikiem pozostaje na podobnym poziomie wzdłuż gradientu równoleżnikowego i jest związane ze zmianami temperatury wraz z szerokością geograficzną. Stwierdzone niedopasowanie relacji biomasy, różnorodności i aktywności zgrupowań skoczogonków z temperaturą sugerują, że ocieplenie klimatu będzie mogło zmienić podstawowe wskaźniki różnorodności biologicznej gleby w różnych kierunkach, potencjalnie restrukturyzować lądowe sieci pokarmowe i wpływać na funkcjonowanie gleby.
11. Arriaga-Varela E., Szawaryn K., Zhou Y.-L., Bruthansova J., Li Y.-D., Tomaszewska W. 2024. Early evolution of Anamorphidae (Coleoptera: Coccinelloidea): the oldest known anamorphid beetles from Upper Cretaceous amber of northern Myanmar and the first report of potential glandular pores in the family. Cladistics 40: 411–429.
W wyniku analizy filogenetycznej cech morfologicznych oraz połączonej macierzy danych morfologicznych i molekularnych, wykazaliśmy że nowo odkryte i opisane w naszej pracy taksony kopalne z bursztynu ze środkowej kredy, z północnego Myanmaru (Palaeosymbius gen. nov. wraz z P. groehni i P. mesozoicus spp. nov.) należą do rodziny Anamorphidae i są blisko spokrewnione z gatunkami rodzaju Symbiotes (taksony współczesne oraz znane z eocenu), oraz prawdopodobnie z Asymbius. Nasze wyniki potwierdzają, że Palaeosymbius jest najstarszym znanym przedstawicielem Anamorphidae. Przeprowadzona analiza filogenetyczna tej grupy, jest najbardziej kompleksową analizą na poziomie rodzajowym i pokazuje wzorce pokrewieństw istotne dla dalszych badań nad ewolucją tej rodziny. Nasze badania morfologiczne dodatkowo ujawniły obecność otworów gruczołowych w przedpleczu i pokrywach u Palaeosymbius, które wykazują podobną
charakterystykę z tymi, obserwowanymi u Symbiotes i Asymbius. Ogólna struktura tych porów jest podobna do tych występujących na przedpleczu, wentrytach tułowia i odwłoka wielu przedstawicieli Anamorphidae i Endomychidae, a ich przypuszczalną funkcją jest transport zarodników grzybów. Z drugiej strony odkryliśmy, że różne gatunki Anamorphidae z rodzajów Asymbius, Anamorphus, Rhymbomicrus, posiadają szereg małych porów w przednio-bocznym kącie przedplecza powiązanych z wewnętrznymi strukturami, które przypominają kompleks gruczołów zewnątrzwydzielniczych. Jest to pierwszy raport o porach wydzielniczych w tej rodzinie. Chociaż możliwe jest, że gruczoły te wydzielają substancje obronne, ich prawdziwa funkcja pozostaje niepoznana.
12. Skłodowski J., Sterzyńska M. 2024. Tree crowns broken off by windstorms are an unstable life raft for Collembola. Forest Ecology and Management 572: 122333.
Określenie najbardziej prawdopodobnej trajektorii odbudowy ekosystemu wymaga zrozumienia reakcji organizmów na zaburzenie oraz poznania powiązań, które umożliwiają odbudowę funkcji ekosystemowych. Określenie warunków środowiskowych, które umożliwiają przetrwanie przez organizmy niekorzystanego czasu po zaburzeniu, stanowi jedną z takich zależności. W ekosystemach leśnych do najczęściej spotykanych zaburzeń należą szkody wyrządzane przez wiatrołomy. Zaburzone wiatrołomem drzewostany są następnie czyszczone, a powalone przez wiatr drzewa i korony leżące na ziemi usuwanie. Ten powszechnie stosowany zabieg ma celu ułatwienie mechanicznego przygotowania gleby do sadzenia sadzonek, które będą rosły szybciej i gęściej niż te rozwijające się z nasion już obecnych w glebie. Jednak ten rodzaj praktyki, połączony z zoraniem gleby, nie tylko cofa ekosystem do wcześniejszego etapu sukcesji i utrudnia naturalną regenerację lasu, ale także prowadzi do całkowitego odsłonięcia gleby i pozbawia bezkręgowce glebowe naturalnej ochrony drzew. Wiadomo, że bezkręgowce glebowe stanowią ważny składnik detrytualnego łańcucha pokarmowego, regulując żyzność gleby i przepływ energii przez nadziemne i podziemne sieci pokarmowe. Collembola, charakteryzują się niewielką zdolnością do aktywnej dyspersji, co oznacza, że są „zmuszone” do życia w małych lokalnych płatach siedliska, a ich przetrwanie zależy od lokalnych warunków siedliskowych. Nasze trzyletnie badania, przeprowadzone w zniszczonych wiatrem drzewostanach sosnowych, wykazały, że pozostawione na ziemi korony drzew działają jak nietrwała tratwa ratunkowa dla bezkręgowców glebowych i dają szansę na przetrwanie Collembola.i zastosowaniu podejścia taksonomii integracyjnej, czyli wykorzystania zarówno danych morfologicznych, molekularnych, jak i ekologicznych, autorzy poparli postawioną hipotezę. Jedyne różnice w kolorze/ wzorze pokryw skrzydeł, a więc dotyczące większości powierzchni ciała chrząszczy, są prawdopodobnie dostosowane do różnych podłoży w tych odmiennych siedliskach. Założono, że te dwie formy powstały w wyniku specjacji parapatrycznej, równolegle w wielu niezależnych populacjach, podczas intensyfikacji procesów pustynnienia w okresie powstawania pustyni Gobi (~ 24 do 2,6 mln lat temu) i mogą one w przyszłości wyewoluować w odrębne gatunki. W porównaniu do powszechnie badanej izolacji geograficznej, adaptacja ekologiczna jest znacznie słabiej rozpoznanym procesem powstawania gatunków, której znaczenie w specjacji jest najprawdopodobniej o wiele większe niż się obecnie sądzi.