Instytut Zoologiczny PAN powstał w 1953 roku. Jednakże w swojej pracy zachowywał ciągłość z działalnością byłego Państwowego Muzeum Zoologicznego, w oparciu o które powstał i stąd w 1955 roku obchodził 10-lecie pracy po wyzwoleniu Polski.

            Dla zobrazowania dorobku pracy Instytutu została zorganizowana wystawa, na której zwiedzający mogli zapoznać się nie tylko z pracą naukową, która stanowiła zasadniczy zakres działalności Instytutu, ale również z wkładem pracowników w organizację nauki w Polsce.

            W szeregu gablot został przedstawiony dorobek opublikowany w powojennym dziesięcioleciu. Prace naukowe Instytutu Zoologicznego szły w trzech zasadniczych kierunkach. Doskonaleniu układu naturalnego świata zwierząt poświęcono w omawianym dziesięcioleciu 20 prac. Wyniki badań morfologiczno-biologicznych różnych grup zwierząt zostały zawarte w 18 opublikowanych pracach. Wreszcie badaniu fauny Polski poświęcono 24 prace. Wyniki badań Stacji Ornitologicznej zawarto w szeregu artykułów popularno-naukowych oraz w pierwszej pracy naukowej, opartej całkowicie na materiałach pochodzących z akcji obrączkowania ptaków, prowadzonej przez Instytut.

            Osobne omówienie poświęcono pracownikom Biblioteki Instytutu, z którą bezpośrednio wiązała się nasza działalność wydawnicza. Instytut wydawał 4 czasopisma naukowe: Annales Zoologici, Fragmenta Faunistica, stanowiące również kontynuację dawnego wydawnictwa byłego Państwowego Muzeum Zoologicznego; Acta Ornithologica, pisma posiadające również stare tradycje oraz nowe wydawnictwa Acta Theriologica, poświęcone badaniom ssaków. Ponadto Instytut wydawał 3 serie wydawnictw popularnych, a mianowicie Fauna słodkowodna Polski, Popularne monografie zoologiczne, Klucze do oznaczania owadów Polski. Z bogatą działalnością wydawniczą wiązała się akcja wymiany wydawnictw, prowadzona przez Bibliotekę. Wymiana, która w 1939 obejmowała 614 placówek krajowych i zagranicznych, zaczęła się po wojnie w 1946 roku od skromnej liczby 112 placówek. Jednakże już w 1952 roku poziom przedwojenny został przekroczony i w 1955 roku prowadzono wymianę z 708 placówkami, rozrzuconymi w 74 krajach całego świata. Pracownicy Biblioteki brali również żywy udział w organizowaniu nowoczesnych prac bibliotecznych w Polsce, zamieszczając szereg artykułów w pismach fachowych.

            Wystawa zwracała również uwagę na osiągnięcia we współpracy z nauczycielstwem i szkołami, prowadzonej przez cały szereg pracowników Instytutu. Współpraca ta przejawiała się w publikowaniu w czasopismach dla nauczycieli artykułów popularyzujących osiągnięcia współczesnej biologii, podających metody techniczne zbierania i konserwowania eksponatów edukacyjnych. Szereg tłumaczeń podręczników do książek popularno-naukowych został dokonany przy współudziale pracowników Instytutu. Niektórzy opracowali ksiązki popularne, dotyczące różnych zagadnień przyrodniczych. W końcu kilku pracowników zajmowało się popularyzacją masową, zamieszczając dziesiątki artykułów w pismach codziennych, tygodnikach i miesięcznikach.

            Pracownicy naukowi wiele czasu poświęcili na badania terenowe, które objęły nie tylko teren Polski, ale również cały Półwysep Bałkański, Węgry, część Francji, Anglii i Niemiec. Wyjazdy zagraniczne miały miejsce w latach 1947-1954.

Na postawie materiałów archiwalnych MiIZ PAN. 

Wystawa miała na celu pokazanie dorobku fotograficznego członków Koła Warszawskiego Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego, wzbudzenie zainteresowań  ptakami jako elementem piękna przyrody i nawiązanie kontaktu z ornitologami – amatorami nie objętymi dotąd działalnością Koła.

            Autorami wystawionych 120 zdjęć byli członkowie Koła Warszawskiego Sekcji Ornitologicznej przy Polskim Towarzystwie Zoologicznym. Wśród nich znajdowali się ludzie zajmujący się ptakami zawodowo – pracownicy instytutów naukowych, większość jednak stanowili amatorzy traktujący ornitologię jako hobby – przyjemne wypełnienie czasu po pracy, cel niedzielnych wycieczek za miasto, odprężające zajęcie podczas urlopu. Obserwacja ptaków stanowiła dla tych ludzi okazję zbliżenia do przyrody i wzbogacenia swej wiedzy o niej. Jednocześnie wyniki spostrzeżeń poczynionych podczas urlopu spędzonego w Bieszczadach, na Helu czy nad Jeziorem Augustowskim były nieraz źródłem wartościowych dla nauki informacji. O tym jaką pasją może być śledzenie życia ptaków, niech świadczy fakt istnienia w szeregu krajów (np. Anglia, Niemcy, Stany Zjednoczone) setek klubów zrzeszających tysiące ornitologów – amatorów. Niektóre z tych klubów zrzeszających wydają własne pisma, stojące nieraz na wysokim poziomie i dostarczające nauce niezmiernie cennych materiałów. Warszawskie Koło Sekcji Ornitologicznej powstało wiosną 1958 roku. W roku otwarcia wystawy liczyło ponad 70 osób. Członkowie Koła i jego sympatycy spotykali się co miesiąc przy kawie w celu omówienia problemów związanych ze wspólnymi zainteresowaniami, obejrzenia filmu przyrodniczego czy umówienia się na wspólną wycieczkę

Na postawie materiałów archiwalnych MiIZ PAN. 

Wystawa przedstawiała zróżnicowanie świata zwierząt Ameryki Południowej – kontynentu fascynującego przyrodniczo ale mało znanego. Pokazywała około 600 okazów bezkręgowców należących do ponad 400 gatunków i około 250 okazów kręgowców reprezentujących 230 gatunków. W przeważającej części były to endemity krainy neotropikalnej.

Wystawione zostały szkielety gąbek i koralowców ciepłych wód Morza Karaibskiego i zachodniej części Atlantyku. W akwarium pływały ryby słodkowodne pochodzące z Ameryki Południowej, znane i hodowane na całym świecie. Duże wrażenie robiły zamieszkujące ten kontynent największe bezkręgowce: pajęczaki, wije i owady. Można było podziwiać piękno barw olśniewających motyli, słusznie porównywanych do latających kwiatów. Są one często większe od bajecznie kolorowych kolibrów, najmniejszych ptaków świata. Godne uwagi były również wielobarwne papugi, wielkodziobe tukany, olbrzymi nandu, posługujący się echolokacją tłuszczak, święty ptak Azteków i Majów – kwezal herbowy oraz symbol Andów – kondor. Warto było zwrócić uwagę na śmiertelnie jadowite węże: żararaki, surukuku, grzechotnika straszliwego i koralówkę. Interesujące ssaki należały do szczerbaków: leniwce, pancerniki oraz mrówkojady.

Prezentowanych zwierząt na ogół nie można oglądać ani w ogrodach zoologicznych, ani w wielu muzeach, ponieważ obecnie w większości krajów Ameryki Południowej obowiązuje zakaz łowienia i wywozu przedstawicieli rodzimej fauny. Muzeum i Instytut Zoologii PAN jest jedną z kilku placówek na świecie, posiadających i eksponujących liczne gatunki zwierząt południowoamerykańskich. Większość eksponatów została zebrana przez polskich uczonych i podróżników w latach 1865-1924. Na wystawie zostały pokazane ponadto formacje klimatyczno-roślinne Ameryki Południowej oraz zagrożone i ginące gatunki zwierząt. Omówiono także pochodzenie i rozwój fauny tego kontynentu.

Źródło:

Wąsowska M., Winiszewska-Ślipińska G., Wiśniewska K., Mikołajczyk W. 1997. Informator o wystawie Zwierzęta Ameryki Południowej ze zbiorów Muzeum i Instytutu Zoologii PAN. Archiwum MiIZ PAN.