Unia Europejska

foto Piotr Ślipiński

W czerwcu 1960 roku Instytut Zoologii PAN otworzył wystawę poświęconą problemowi ewolucji kręgowców. W 1963 roku w Przeglądzie Zoologicznym ukazała się praca pt. „Warszawskie Muzeum Zoologiczne w nowej szacie”, w której Z. Fedorowicz opisał wystawę:

„(…) Na wstępie wita wchodzących duża reprodukcja jednego z dzieł malarstwa renesansowego, przedstawiającego stworzenie świata według wersji biblijnej. Środkiem obrazu biegnie napis: »Jeszcze do XIX stulecia mniemano, że gatunki zwierząt i roślin są niezmienne oraz że wszystkie zwierzęta powstały jednocześnie w postaci dzisiejszej«. W wejściu, na wprost widza umieszczona jest spirala ilustrująca stopniowy rozwój świata zwierzęcego z tablicami przedstawiającymi kolejne ukazywanie się wszystkich typów kręgowców. Duży napis poucza, że życie na ziemi trwa już około 1 miliarda lat.

Cała pierwsza sala poświęcona jest zagadnieniom anatomii porównawczej kręgowców oraz ekspozycji ssaków. Mamy więc przedstawione w rysunkach drzewo rodowe strunowców i drzewo rodowe ssaków, stopniowy rozwój czaszki od krągłoustych do małp, pochodzenie płetw parzystych, rolę płetw i ogona u ryb, wyjście kręgowców na ląd. Dalej idą tablice oraz preparaty anatomiczne ilustrujące stopniową ewolucję i zróżnicowanie funkcji odnóży, ewolucje czaszki, a zwłaszcza jej puszki mózgowej, różne typy uzębienia. Wypchane okazy stekowców, workowców, owadożernych, nietoperzy, drapieżnych, dzika, gryzoni i małp dopełniają całości tej wystawy. Na środku sali wisi czaszka słonia i wypchany orangutan.

Kolejna duża sala poświęcona jest dalszym zagadnieniom anatomii porównawczej kręgowców oraz ekspozycji płazów i gadów. Na kilku tablicach pokazano schematy oddychania u ryb, płazów, gadów, ptaków i ssaków. Obok widzimy schematy budowy serca i krążenia krwi u wszystkich kręgowców. Dalej przedstawiono budowę jaj i błony płodowe bezowodniowców i owodniowców. Na środku sali umieszczono mapę geograficznego rozprzestrzenienia płazów i gadów.

Ekspozycja płazów zawiera drzewo rodowe, schemat budowy anatomicznej, oddychania i rozmnażania oraz okazy wszystkich grup systematycznych płazów w naturze (…) lub na fotografiach. Ekspozycja gadów obejmuje drzewo rodowe z uwzględnieniem form żyjących i kopalnych, budowę anatomiczną gadów w ogóle, a szkieletów wielkich gadów wymarłych w szczególności. Gady wymarłe pokazane są na fotografiach rekonstrukcji oraz w dwóch dużych modelach plastycznych (…). Dwie duże gabloty wypełnione są okazami gadów krajowych i egzotycznych. Uzupełnieniem ekspozycji stały się rysunki przedstawiające różne postawy gadów pierwotnych i ssakokształtnych oraz czworonożnych ssaków, rozwój ewolucyjny czaszek, jak również budowy skóry w związku z zagadnieniem termoregulacji i stałocieplności. Przy wejściu do tej sali umieszczone są tablice przedstawiające pochodzenie ptaków od gadów (…). Wewnątrz sali całą górną połowę jej lewej ściany zajmuje drzewo rodowe ptaków. Poniżej umieszczono schemat budowy anatomicznej ptaka oraz powiększone zdjęcie fotograficzne niektórych gatunków oraz ich gniazd. Duża gablota z okazami nóg ptasich pokazuje związek budowy nogi ze środowiskiem i funkcją (nogi służące do pływania, brodzenia, grzebania, łażenia po pniach, utrzymywania się na gałęzi, chwytania zdobyczy). Większe i mniejsze gabloty zawierały wypchane okazy ptaków krajowych i egzotycznych.

Boczna sala poświęcona została rybom. Przy wejściu umieszczono tablicę z różnymi postaciami ryb, drugą ilustracją próby życia nawodnego u ryb (ryby dwudyszne), powiększone zdjęcia rafy koralowej z krążącymi na jej tle rybami oraz fotografie różnych form. W sali znajdujemy przede wszystkim drzewo rodowe ryb, zdjęcia fotograficzne ryb głębinowych, modele płaszczki i rekina oraz okazy różnych gatunków ichtiofauny (…).”